Onder-behandeling maar ook overbehandeling en over-diagnostiek ondermijnen optimale zorg. Daarom deze vragen: Was alles wat we deden even zinnig? Deden we voorheen ook dingen niet of niet voldoende die eigenlijk wel nodig waren? Welke zorg kan niet gemist worden?

Dit gaan we doen

De KNMG staat voor de kwaliteit van de medische beroepsuitoefening en de volksgezondheid. De dokters vragen de KNMG dringend om onderzoeksvragen op te stellen die sturing geven aan onderzoek naar oorzaken en gevolgen van verdampte zorg. Zodat de uitkomsten ook toegepast kunnen worden in het realiseren van optimale (meest passende) zorg voor de patiënt en een zeer noodzakelijke bijdrage leveren aan het behapbaar houden van goede medische zorg voor alle lagen van de bevolking.

Met de gedwongen afschaling en verminderde beschikbaarheid van zorg tijdens de pandemie is er sprake van een ongewild in-vivo experiment. Op allerlei plekken is een schat aan data verzameld, bijvoorbeeld bij zorgverzekeraars, zorginstituut en in de epd’s en informatiesystemen van ziekenhuizen, GGD’ s en huisartsen.

Als dokters willen we graag weten wat deze data zeggen over de gezondheidsschade door verhoogde drempels en een verminderd zorgaanbod. En tegelijk zou er meer wetenschappelijk onderzoek gedaan moeten worden naar de mate waarin zorg en geneeskundig handelen mogelijk zonder gevolgen is verdampt.  Een goed inzicht in de juiste cijfers en interpretatie hiervan ontbreekt op dit moment.

 In een tijd waarin de grens aan capaciteit van medische zorg al lijkt te zijn bereikt en de verwachting is dat de vraag naar medische hulp de komende decennia alleen maar zal toenemen is het van het uiterste belang om zoveel mogelijk overbehandeling en over-diagnostiek te vermijden en tegelijkertijd onder-behandeling te voorkomen.

Wat willen we weten?

Afschaling van reguliere zorg en de verhoogde toegangsdrempels tijdens de corona-epidemie hebben enerzijds geleid tot gezondheidsschade, maar tegelijk lijkt een deel van de zorgvraag ook schadeloos te zijn ‘verdampt’. Patiënten deden minder beroep op de geneeskundige zorg, de huisartsen verwezen minder naar medisch specialisten.

Wat is ons opgevallen?

De coronapandemie heeft nog eens duidelijk gemaakt hoe belangrijk het is om na te blijven denken over de bijdrage van de geneeskunde aan de kwaliteit van leven en niet alleen de aandacht te richten op de ziekte. Dit is waar optimale zorg voor staat: de gunstigste zorg voor de patiënt waarbij de persoon van de patiënt belangrijker is dan de ziekte

3.
3.1 ‘Verdampte zorg’ en schade door zorguitval
Optimale zorg

Wat hebben we hierbij nodig?

Wij kunnen ons werk niet goed doen zonder vergaande ingrijpende aanpassingen in de maatschappij. Individueel bijdragen aan motivatie voor gezonder leven terwijl bij het verlaten van de spreekkamer patiënten worden verleid tot ongezond gedrag is frustrerend voor patiënt en dokter.

We doen daarom een dringende oproep aan de politiek, de Tweede Kamer en het kabinet:
Schroom niet om ook vergaande preventieve maatregelen voor de publieke volksgezondheid te nemen. Zoals het stoppen van tabaksgebruik, het instellen van de suikertaks en van mentale weerbaarheid- en beweegprogramma’s, en het aanpakken van luchtverontreiniging. We hebben gezien dat het kan en moet!

Dokters zullen zich blijven inzetten voor het verbeteren van de gezondheid van onze patiënten waar we kunnen, door met patiënten hierover te spreken en samen te werken met hen en andere zorgprofessionals en het sociaal domein. Om de leefomgeving gezonder te maken zullen wij ons waar nodig mengen in het publieke debat.

Dit gaan we doen

Tijdens de pandemie zijn zeer verregaande vrijheidsbeperkende maatregelen genomen door de overheid ten behoeve van de volksgezondheid. Hoewel dit erg ingrijpend was is deze aanpak ook effectief gebleken.

Mensen met minder gezondheidsvaardigheden/slechte gezondheid vormden duidelijk een risicogroep tijdens de crisis. Het belang van adequate overheidsmaatregelen om gezondheid en een gezonde leefomgeving te bevorderen is hiermee weer bevestigd. 

Geleerde les

3.2 Preventieve maatregelen

Wat hebben we hierbij nodig?

De volgende aanbevelingen moeten continu worden geagendeerd om personeel te behouden voor de zorg:

  • Goede randvoorwaarden en ontwikkelmogelijkheden moeten met urgentie geregeld worden.
  • Laat primair de professionals op de werkvloer samen vaststellen hoe zij op de kwaliteit van hun werk willen worden beoordeeld.
  • Verlaag de werkdruk.
  • Normeer tot hoever de bureaucratie moet worden teruggedrongen en voer het ‘(Ont)regel de Zorg’-programma met volle kracht uit. Beleid- en regelgeving moeten getoetst worden voor invoer of ze aan bovengenoemde punten positief bijdragen, zowel landelijk als regionaal.
  • De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd kan gevraagd worden om naast controle op naleving van zinnige regelgeving ook te beoordelen of personeel niet wordt overvraagd door doorgeschoten kwaliteitsdenken.

Dokters zullen zich blijven inzetten voor het verbeteren van de gezondheid van onze patiënten waar we kunnen, door met patiënten hierover te spreken en samen te werken met hen en andere zorgprofessionals en het sociaal domein. Om de leefomgeving gezonder te maken zullen wij ons waar nodig mengen in het publieke debat.

Dit gaan we doen

Tijdens de crisis werd duidelijk hoe betrokken zorgprofessionals zijn. Ondanks de schaarste van personeel, is het gelukt om de zorgvraag van corona op te vangen. De waardering van de zorgprofessionals door de maatschappij en een veel grotere autonomie van eigen handelen in het begin van de pandemie hebben hier een belangrijke bijdrage aan geleverd. 

Gedurende de crisis hebben we ook gezien dat het opschalen van zorg vaak niet lukte doordat er een tekort aan zorgprofessionals was. Of dat niet acute zorg moest wijken, omdat zorgprofessionals elders nodig waren. Uitval door ziekte, hoge werkdruk, afkalvende waardering zijn uitputtend gebleken.

Geleerde les

3.3 Aantrekken en behoud van personeel

Dit gaan we doen

De KNMG staat voor de kwaliteit van de medische beroepsuitoefening en de volksgezondheid. De dokters vragen de KNMG dringend om onderzoeksvragen op te stellen die sturing geven aan onderzoek naar oorzaken en gevolgen van verdampte zorg. Zodat de uitkomsten ook toegepast kunnen worden in het realiseren van optimale (meest passende) zorg voor de patiënt en een zeer noodzakelijke bijdrage leveren aan het behapbaar houden van goede medische zorg voor alle lagen van de bevolking.

Met de gedwongen afschaling en verminderde beschikbaarheid van zorg tijdens de pandemie is er sprake van een ongewild in-vivo experiment. Op allerlei plekken is een schat aan data verzameld, bijvoorbeeld bij zorgverzekeraars, zorginstituut en in de epd’s en informatiesystemen van ziekenhuizen, GGD’ s en huisartsen.

Als dokters willen we graag weten wat deze data zeggen over de gezondheidsschade door verhoogde drempels en een verminderd zorgaanbod. En tegelijk zou er meer wetenschappelijk onderzoek gedaan moeten worden naar de mate waarin zorg en geneeskundig handelen mogelijk zonder gevolgen is verdampt.  Een goed inzicht in de juiste cijfers en interpretatie hiervan ontbreekt op dit moment.

 In een tijd waarin de grens aan capaciteit van medische zorg al lijkt te zijn bereikt en de verwachting is dat de vraag naar medische hulp de komende decennia alleen maar zal toenemen is het van het uiterste belang om zoveel mogelijk overbehandeling en over-diagnostiek te vermijden en tegelijkertijd onder-behandeling te voorkomen.

Wat willen we weten?

Afschaling van reguliere zorg en de verhoogde toegangsdrempels tijdens de corona-epidemie hebben enerzijds geleid tot gezondheidsschade, maar tegelijk lijkt een deel van de zorgvraag ook schadeloos te zijn ‘verdampt’. Patiënten deden minder beroep op de geneeskundige zorg, de huisartsen verwezen minder naar medisch specialisten.

Wat is ons opgevallen?

3.1 ‘Verdampte zorg’ en schade door zorguitval

Onder-behandeling maar ook overbehandeling en over-diagnostiek ondermijnen optimale zorg. Daarom deze vragen: Was alles wat we deden even zinnig? Deden we voorheen ook dingen niet of niet voldoende die eigenlijk wel nodig waren? Welke zorg kan niet gemist worden?

De coronapandemie heeft nog eens duidelijk gemaakt hoe belangrijk het is om na te blijven denken over de bijdrage van de geneeskunde aan de kwaliteit van leven en niet alleen de aandacht te richten op de ziekte. Dit is waar optimale zorg voor staat: de gunstigste zorg voor de patiënt waarbij de persoon van de patiënt belangrijker is dan de ziekte

3.
Optimale zorg

Wat hebben we hierbij nodig?

Wij kunnen ons werk niet goed doen zonder vergaande ingrijpende aanpassingen in de maatschappij. Individueel bijdragen aan motivatie voor gezonder leven terwijl bij het verlaten van de spreekkamer patiënten worden verleid tot ongezond gedrag is frustrerend voor patiënt en dokter.

We doen daarom een dringende oproep aan de politiek, de Tweede Kamer en het kabinet:
Schroom niet om ook vergaande preventieve maatregelen voor de publieke volksgezondheid te nemen. Zoals het stoppen van tabaksgebruik, het instellen van de suikertaks en van mentale weerbaarheid- en beweegprogramma’s, en het aanpakken van luchtverontreiniging. We hebben gezien dat het kan en moet!

Dokters zullen zich blijven inzetten voor het verbeteren van de gezondheid van onze patiënten waar we kunnen, door met patiënten hierover te spreken en samen te werken met hen en andere zorgprofessionals en het sociaal domein. Om de leefomgeving gezonder te maken zullen wij ons waar nodig mengen in het publieke debat.

Dit gaan we doen

Tijdens de pandemie zijn zeer verregaande vrijheidsbeperkende maatregelen genomen door de overheid ten behoeve van de volksgezondheid. Hoewel dit erg ingrijpend was is deze aanpak ook effectief gebleken.

Mensen met minder gezondheidsvaardigheden/slechte gezondheid vormden duidelijk een risicogroep tijdens de crisis. Het belang van adequate overheidsmaatregelen om gezondheid en een gezonde leefomgeving te bevorderen is hiermee weer bevestigd. 

Geleerde les

3.2 Preventieve maatregelen

Wat hebben we hierbij nodig?

De volgende aanbevelingen moeten continu worden geagendeerd om personeel te behouden voor de zorg:

  • Goede randvoorwaarden en ontwikkelmogelijkheden moeten met urgentie geregeld worden.
  • Laat primair de professionals op de werkvloer samen vaststellen hoe zij op de kwaliteit van hun werk willen worden beoordeeld.
  • Verlaag de werkdruk.
  • Normeer tot hoever de bureaucratie moet worden teruggedrongen en voer het ‘(Ont)regel de Zorg’-programma met volle kracht uit. Beleid- en regelgeving moeten getoetst worden voor invoer of ze aan bovengenoemde punten positief bijdragen, zowel landelijk als regionaal.
  • De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd kan gevraagd worden om naast controle op naleving van zinnige regelgeving ook te beoordelen of personeel niet wordt overvraagd door doorgeschoten kwaliteitsdenken.

Dokters zullen zich blijven inzetten voor het verbeteren van de gezondheid van onze patiënten waar we kunnen, door met patiënten hierover te spreken en samen te werken met hen en andere zorgprofessionals en het sociaal domein. Om de leefomgeving gezonder te maken zullen wij ons waar nodig mengen in het publieke debat.

Dit gaan we doen

3.3 Aantrekken en behoud van personeel